Pravo na novčanu socijalnu pomoć pripada kako pojedincu tako i porodici, koji svojim radom, prihodima od imovine ili iz drugih izvora ostvaruju prihod manji od iznosa novčane socijalne pomoći, odnosno osobama koje nemaju dovoljno sredstava za život i isplaćuje se mesečno.
To je osnovni oblik novčane pomoći socijalno ugroženim osobama.
Osnovni uslov za ostvarivanje ovog prava je da pojedinac odnosno porodica imaju mesečne prihode manje od iznosa novčane socijalne pomoći.
Porodicom se smatraju supružnici i vanbračni partneri, deca i srodnici bez obzira na stepen srodstva, pod uslovom da žive u zajedničkom domaćinstvu.
Na ovom mestu važno je navesti da je kod supružnika i dece na školovanju predviđen izuzetak od obaveze života u zajedničkom domaćinstvu, te se shodno navedenom, članom porodice smatra supružnik bez obzira na njegovo faktičko mesto života i dete koje zbog školovanja ne živi u svojoj porodici – sa vremenskim ograničenjem do kraja roka propisanog za školovanje, a najkasnije do navršene 26. godine života.
Izuzetno je važno istaći da se članom porodice ne smatra izvršilac nasilja u porodici, odnosno da prihodi koje to lice ostvaruje i imovina tog lica ne utiču na pravo žrtava nasilja u porodici da ostvare novčanu socijalnu pomoć, ako ispunjavaju druge uslove za ostvarivanje ovog prava.
Članom porodice staratelja smatra se i osoba sa smetnjama u razvoju, koja se u toj porodici nalazi na osnovu rešenja centra.
Prema odredbama Rešenja o nominalnim iznosima novčane socijalne pomoći („Sl. glasnik RS“, br. 88/2016) koje se primenjuje počev od utvrđivanja prava na novčanu socijalnu pomoć za oktobar 2016. godine osnovica za utvrđivanje visine novčane socijalne pomoći, koja je usklađena sa indeksom potrošačkih cena u prethodnih šest meseci od 1. oktobra 2016. godine iznosi 7.946,00 dinara, nominalni iznosi novčane socijalne pomoći utvrđuju se:
1) za pojedinca, odnosno nosioca prava u porodici u visini 1 od osnovice ili 7.946,00 dinara;
2) za svaku narednu odraslu osobu u porodici u visini 0,5 od osnovice ili 3.973,00 dinara;
3) za dete do 18 godina u visini 0,3 od osnovice ili 2.384,00 dinara.
Opšti uslovi za priznavanje prava na novčanu socijalnu pomoć za pojedinca:
1) ako se nalazi na školovanju ili osposobljavanju za rad ili se vodi na evidenciji nezaposlenih lica;
2) ako nije odbio ponuđeno zaposlenje, radno angažovanje na privremenim, povremenim ili sezonskim poslovima, stručno osposobljavanje, prekvalifikaciju, dokvalifikaciju ili osnovno obrazovanje;
3) ako mu radni odnos nije prestao njegovom voljom, njegovom saglasnošću ili njegovom krivicom, zbog disciplinske ili krivične odgovornosti, osim ako je od prestanka radnog odnosa proteklo godinu dana ili ako je po prestanku radnog odnosa nastupila nesposobnost za rad;
4) ako se sam stara o svom detetu sa smetnjama u razvoju tako da ne može da bude radno angažovan;
5) ako nema drugih nepokretnosti, osim stambenog prostora koji odgovara potrebama pojedinca, odnosno porodice i zemljišta površini do 0,5 hektara. Odgovarajućim stambenim prostorom, smatra se soba po članu porodice, odnosno veličina sobe do 10 metara kvadratnih;
6) ako pojedinac, odnosno član porodice nije prodao ili poklonio nepokretnu imovinu ili se odrekao prava na nasleđivanje nepokretne imovine ili ako je protekao period u kojem bi, od tržišne vrednosti nepokretne imovine koju je prodao, poklonio ili se odrekao prava na nasleđivanje, mogao obezbeđivati pomoć u smislu ovog zakona;
7) ako pojedinac, odnosno član porodice ne poseduje pokretnu imovinu u visini šestostrukog iznosa novčane socijalne pomoći za pojedinca;
8) ako pojedinac, odnosno član porodice nije zaključio ugovor o doživotnom izdržavanju.
Pravo na novčanu socijalnu pomoć može ostvariti pojedinac, ili porodica koji ne ispunjavaju uslove ako centru za socijalni rad daju saglasnost za upis hipoteke na svoje nepokretnosti radi obezbeđenja namirenja potraživanja u visini valorizovanog iznosa isplaćene novčane socijalne pomoći.
Pravo na novčanu socijalnu pomoć moze ostvariti i pojedinac koji je nesposoban za rad, ukoliko ima zemljište u površini do jednog hektara.
Pojedincu koji je sposoban za rad, odnosno porodici u kojoj je većina članova sposobna za rad pripada novčana socijalna pomoć u trajanju do devet meseci u toku kalendarske godine, ako ispunjava uslove propisane ovim zakonom.
Ukoliko porodica ne ispunjava uslove za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć zbog toga što njen član ne ispunjava gore navedene uslove, pravo na novčanu socijalnu pomoć priznaje se samo njenom članu koji je nesposoban za rad ukoliko ispuni predviđene uslove.
Nesposobnim za rad se smatraju :
1) žena i muškarac koji su navršili godine života određene propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju kao uslov za starosnu penziju;
2) dete do navršene 15. godine života;
3) dete na školovanju, do kraja roka propisanog za to školovanje, a najkasnije do navršene 26. godine života;
4) lice koje je potpuno nesposobno za rad prema propisima o radu i o penzijskom i invalidskom osiguranju;
5) trudnice i roditelj deteta koji koristi porodiljsko odsustvo i odsustvo sa rada radi nege deteta prema propisima o radu;
6) nezaposleno lice koje se stara o članu porodice iz člana 81. stav 2. ovog zakona, koji je korisnik prava na pomoć i negu po bilo kom osnovu;
7) lice kome je utvrđen treći stepen radne sposobnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje zapošljavanje osoba sa invaliditetom;
8) lice prema kome je pokrenut postupak utvrđivanja radne sposobnosti ili postupak lišavanja poslovne sposobnosti – dok taj postupak traje.
Pojedinac koji je nesposoban za rad, odnosno porodica čiji su svi članovi nesposobni za rad i jednoroditeljska porodica imaju pravo na uvećanu novčanu socijalnu pomoć.
Uvećana novčana socijalna pomoć utvrđuje se tako što se pripadajući iznos novčane socijalne pomoći za pojedinca, odnosno porodicu uvećava za 20 %.
Novčana socijalna pomoć isplaćuje se mesečno, u iznosima zaokruženim u dinarima.
Korisnik prava na novčanu socijalnu pomoć, odnosno njegov zakonski zastupnik dužan je da nadležnom centru za socijalni rad prijavi svaku promenu od uticaja na priznato pravo u roku od 15 dana od dana kada je promena nastala.
Pravo na novčanu socijalnu pomoć miruje dok se korisnik nalazi na izdržavanju kazne zatvora u trajanju dužem od mesec dana ili ako mu je izrečena mera obaveznog lečenja u odgovarajućoj ustanovi.
O pravu na novčanu socijalnu pomoć, odlučuje centar za socijalni rad osnovan za teritoriju na kojoj podnosilac zahteva ima prebivalište, odnosno boravište.
Na kraju važno je istaći da je Nacionalna služba za zapošljavanje dužna da obavesti centar za socijalni rad ukoliko se korisnik prava na novčanu socijalnu pomoć zaposli, radno angažuje, stekne pravo na novčanu pomoć za osposobljavanje, prekvalifikaciju i dokvalifikaciju, odbije ponuđeno zaposlenje, radno angažovanje, osposobljavanje, prekvalifikaciju i dokvalifikaciju, dok je korisnik novčane socijalne pomoći dužan da prihvati posao koji mu ponudi Nacionalna služba za zapošljavanje.
Bojana Bogojević
Diplomirani pravnik sa položenim pravosudnim ispitom
Specijalista za pravne aspekte korporativnog upravljanja
Tekst objavljen i od strane :
Gostovanje u emisiji Posle ručka, voditelj Vanja Bulić, TV Happy , tema : SIROMAŠTVO – Da li će se bolje živeti sa uvođenjem “ Socijalnih karata?“
Pravo i korporativno upravljanje 